Trong bối cảnh Việt Nam và Hàn Quốc đã thiết lập quan hệ đối tác hợp tác chiến lược, hợp tác giữa hai nước đang ngày càng phát triển trên tất cả các lĩnh vực, trong đó có lĩnh vực lao động-việc làm. Số lượng NLĐ Việt Nam đi làm việc tại Hàn Quốc và người Hàn Quốc đến làm việc tại Việt Nam ngày càng tăng và đều có nghĩa vụ tuân thủ luật pháp của cả hai nước; quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của họ cũng được bảo vệ bởi luật pháp của hai nước, trong đó có quyền và nghĩa vụ tham gia BHXH.

Theo đánh giá, phần lớn các quốc gia có quy định NLĐ bắt buộc phải tham gia BHXH, trong đó quan trọng nhất là BH hưu trí. Trong bối cảnh trao đổi thương mại và đầu tư trên thế giới ngày càng phát triển, dòng lưu chuyển NLĐ giữa các nước cũng ngày càng tăng. NLĐ khi đến một quốc gia khác làm việc, về nguyên tắc sẽ phải tham gia đóng BHXH ở quốc gia đó. Khi về hưu thì NLĐ được quyền hưởng lương hưu, trên cơ sở các khoản BHXH mà họ đã đóng trước đó ở trong nước cũng như ở nước ngoài.

Trong trường hợp giữa các quốc gia không có Hiệp định song phương hay đa phương về BHXH, thì việc hưởng lương hưu khi NLĐ về hưu sẽ rất khó khăn. Có trường hợp không thực hiện được do không có sự liên thông, kết nối hay công nhận lẫn nhau giữa các hệ thống BH. Vì vậy, để bảo vệ quyền lợi BHXH của NLĐ, Chính phủ nhiều nước đã cố gắng thúc đẩy để ký kết Hiệp định về BHXH với quốc gia nơi có nhiều công dân nước mình đến làm việc.

Hình ảnh tại buổi Ký kết (nguồn: Internet)

Trong những năm qua, số NLĐ là công dân Việt Nam sang Hàn Quốc làm việc chiếm tỷ lệ lớn trong số NLĐ Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài. Bên cạnh đó, cùng với sự mở rộng trao đổi thương mại và đầu tư giữa Việt Nam và Hàn Quốc, số NLĐ Hàn Quốc sang Việt Nam làm việc cũng có xu hướng gia tăng. Bởi vậy, việc ký kết Hiệp định song phương về BHXH giữa Việt Nam và Hàn Quốc là một nhu cầu cấp thiết, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho sự di chuyển NLĐ cũng như để bảo vệ quyền lợi về BHXH cho NLĐ của hai nước.

Theo đó, Hiệp định này hướng tới việc tránh đóng BHXH hai lần với công dân Việt Nam và Hàn Quốc khi làm việc tại nước bạn. Cụ thể: NLĐ là công dân Việt Nam và Hàn Quốc chỉ có nghĩa vụ đóng BHXH tại một nước; thời gian đóng BHXH sẽ được hai bên công nhận lẫn nhau; thời gian tham gia đóng BHXH của NLĐ là công dân Việt Nam và công dân Hàn Quốc sẽ được tính là tổng thời gian mà NLĐ đó đã tham gia đóng BHXH ở Việt Nam và Hàn Quốc- là căn cứ để quỹ BHXH Việt Nam và Quỹ Hưu trí quốc gia Hàn Quốc xét để NLĐ được hưởng chế độ lương hưu; mức hưởng chế độ mà quỹ BHXH của mỗi nước chi trả cho NLĐ khi về hưu sẽ căn cứ vào thời gian và mức đóng mà NLĐ đã đóng vào quỹ đó; công thức tính được quy định theo luật pháp của mỗi nước.

Hiệp định được hai bên thống nhất gồm 5 phần với 24 điều khoản quy định về phạm vi áp dụng, quy định liên quan tới chế độ hưu trí và tử tuất theo Luật BHXH 2014 của Việt Nam và Luật Hưu trí quốc gia của Hàn Quốc; quy định nguyên tắc đối xử bình đẳng giữa công dân Việt Nam và Hàn Quốc làm việc trên lãnh thổ nước kia như đối với công dân nước sở tại trong việc xác định các điều kiện đóng, hưởng, chi trả các chế độ BHXH. Một trong những nội dung quan trọng của Hiệp định là quy định cách tính thời gian làm căn cứ để xác định chế độ hưu trí đối với NLĐ là tính tổng thời gian mà NLĐ đã tham gia đóng BHXH ở cả hai nước (cộng dồn) và cách tính các chế độ BHXH là căn cứ theo luật pháp của mỗi nước.